Allantoinin neden olduğu yara iyileşme sürecinin profili

Lorena Ulhoa AraújoAndrea Grabe-GuimarãesVanessa Carla Furtado CamiiraClaudia Martins CarneiroNeila Márcia Silva-Barcellos

Özet

AMAÇ: Yumuşak losyon yağı/su emülsiyonuna dahil edilen allantoinin neden olduğu yara iyileşme süreci profilini planimetrik ve histolojik yöntemler kullanarak değerlendirmek ve karakterize etmek. YÖNTEMLER: Dişi Wistar sıçanları (n=60) rastgele 3 deney grubuna ayrıldı: (C) kontrol grubu-tedavisiz; (E) yumuşak losyon O/W emülsiyon eksipiyanları ile tedavi edilen grup; (EA) %5 allantoin içeren yumuşak losyon O/W emülsiyonu ile tedavi edilen grup. Allantoin içeren veya içermeyen emülsiyonlar 14 gün boyunca topikal olarak uygulandı ve yara alanı planimetri ve açık yara modelinin kalitatif ve kantitatif histolojik analizi ile değerlendirildi. 

SONUÇLAR: Elde edilen ve analiz edilen veriler, allantoinin neden olduğu iyileşme sürecinin profilini histolojik analizle niteliksel ve niceliksel olarak göstererek yenilik getirmektedir. Sonuçlar, allantoinin neden olduğu yara iyileşme mekanizmasının, inflamatuar yanıtın düzenlenmesi ve fibroblastik proliferasyon ve hücre dışı matris sentezine yönelik uyarı yoluyla gerçekleştiğini göstermektedir. SONUÇ: Bu çalışma, sıçanlarda allantoinin neden olduğu histolojik yara iyileşme profilini ilk kez göstermekte ve normal derinin yeniden kurulmasını iyileştirip hızlandırabildiğini göstermiştir.

YARA İYİLEŞMESİ

Allantoinin neden olduğu yara iyileşme sürecinin profili1

Perfil do processo de cicatrização induzido pela alantoína

Lorena Ulhoa Araújo I ; Andrea Grabe-Guimarães II ; Vanessa Carla Furtado Mosqueira II ; Claudia Martins Carneiro III ; Neila Márcia Silva-Barcellos II

Farmasötik Bilimlerde Yüksek Lisans, Yüksek Lisans Programı, Eczacılık Okulu, UFOP, Ouro Preto-MG, Brezilya

II Doçent, Eczacılık Bölümü, Eczacılık Okulu, UFOP, Ouro Preto-MG, Brezilya

III Doçent, Klinik Analiz Bölümü, Eczacılık Okulu, UFOP, Ouro Preto-MG, Brezilya

AMAÇ: Yumuşak losyon yağı/su emülsiyonuna dahil edilen allantoinin neden olduğu yara iyileşme süreci profilini planimetrik ve histolojik yöntemler kullanarak değerlendirmek ve karakterize etmek.

YÖNTEMLER: Dişi Wistar sıçanları (n=60) rastgele 3 deney grubuna ayrıldı: (C) kontrol grubu-tedavisiz; (E) yumuşak losyon O/W emülsiyon eksipiyanları ile tedavi edilen grup; (EA) %5 allantoin içeren yumuşak losyon O/W emülsiyonu ile tedavi edilen grup. Allantoin içeren veya içermeyen emülsiyonlar 14 gün boyunca topikal olarak uygulandı ve yara alanı planimetri ve açık yara modelinin kalitatif ve kantitatif histolojik analizi ile değerlendirildi.

SONUÇLAR: Elde edilen ve analiz edilen veriler, allantoinin neden olduğu iyileşme sürecinin profilini histolojik analizle niteliksel ve niceliksel olarak göstererek yenilik getirmektedir. Sonuçlar, allantoinin neden olduğu yara iyileşme mekanizmasının, inflamatuar yanıtın düzenlenmesi ve fibroblastik proliferasyon ve hücre dışı matris sentezine yönelik uyarı yoluyla gerçekleştiğini göstermektedir. SONUÇ: Bu çalışma, sıçanlarda allantoinin neden olduğu histolojik yara iyileşme profilini ilk kez göstermekte ve normal derinin yeniden kurulmasını iyileştirip hızlandırabildiğini göstermiştir.

Giriş

onarmayı amaçlayan cilt bütünlüğünü geri kazandıran fizyolojik bir süreçtir . Bu süreç hemostaz ile başlar ve birbiriyle ilişkili üç dinamik ve örtüşen fazda ilerler: inflamasyon, proliferasyon ve yeniden şekillenme 1,3-5 . Bu fazların evrimi, hücresel göç ve göç, vazokonstriksiyon, vazodilatasyon, anjiyogenez, granülasyon dokusu oluşumu ve hücre dışı matrisin birikmesi olaylarını içerir.

allantoin (Şekil 1 ), 5-üreid-hidantoin, literatürde çok sayıda farmakolojik aktivitenin sahibi olarak geniş bir şekilde alıntılanmıştır, bunların arasında: yara iyileşmesi 6,7 , tahrişe karşı, hidrate ve nekrotik dokuyu uzaklaştırma 6 , hücre mitozunu stimüle etme 8 ; ayrıca epitelyal stimülasyonun, analjezik etkinin 9 ve keratolitik aktivitenin 10 destekleyicisi. Tüm bu raporlar için allantoin, 70 yılı aşkın süredir kozmetik ve farmasötik preparatlarda farklı terapötik amaçlarla ve özellikle yara iyileşmesini hızlandırıcı olarak kullanılmaktadır. Bununla birlikte, bu geniş açıklama ve terapötik uygulamaya rağmen, şaşırtıcı bir şekilde, bu farmakodinamik eylemleri destekleyen hiçbir veri yoktur ve allantoin eylem mekanizması hala bilinmemektedir 11 .

Bu bağlamda, bu çalışmanın amacı, yumuşak losyon yağı/su emülsiyonuna eklenen allantoinin neden olduğu yara iyileşme süreci profilini planimetrik ve histolojik analiz kullanarak değerlendirmek ve tanımlamaktır. Bu amaçla bir in vivo yara sıçan modeli kullanılmış ve tedavi edilen lezyonların makro ve mikroskobik kasılmaları değerlendirilmiştir.

farmasötik formülasyon

buTablo 1, allantoin için araç olarak kullanılan yumuşak losyon yağı/su (O/W) emülsiyonu farmasötik formülasyonunun bileşimini gösterir.

Tüm çalışmalarda Ouro Preto Federal Üniversitesi’nden (UFOP) temin edilen 60 adet sağlıklı dişi Wistar sıçanı (180-200g) kullanıldı. Deney protokolü, UFOP Etik Kurulu tarafından onaylandı (numara 2007/98) ve ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü tarafından yayınlanan Laboratuar Hayvanlarının Bakımı ve Kullanımı Kılavuzu (NIH Yayını, 1985’te revize edildi) ile uyumluydu. Tüm deneysel prosedürler, Brezilya Hayvan Deneyleri Koleji’nin (COBEA) kurallarına uygundu. Hayvanlar, bir odadaki standart bireysel polipropilen kafeslere yerleştirildi ve standart bir pelet diyeti (Labcil Petilizado-Socil, Brezilya) ve ad libitum saflaştırılmış içme suyu ile değişen 12 saatlik bir aydınlık-karanlık döngüsünde tutuldu.iklimlendirme periyodu (7 gün) boyunca ve deney periyodu boyunca.

deney grupları

Hayvanlar rastgele üç gruba dağıtıldı: (C) kontrol grubu-tedavisiz; (E) yumuşak losyon O/W emülsiyon eksipiyanları ile tedavi edilen grup; (EA) %5 allantoin içeren yumuşak losyon O/W emülsiyonu ile tedavi edilen grup.

Deneysel açık yara modeli

Hayvanlara intraperitoneal sodyum pentobarbital (50 mg/Kg) enjeksiyonu ile anestezi uygulandı ve anestezi gerekli derinliğe ulaştıktan sonra, her bir hayvanın sırt sırtına trikotomi uygulandı ve bir parça çıkarılarak yaklaşık 1 cm2’lik bir eksizyon yapıldı. Sekine ve ark. 12 , dorsal fasya kasını açığa çıkararak (Şekil 2 ). Yara oluşturulduktan kısa bir süre sonra başlayan tedavi, her bir topikal formülasyondan 0.25 g uygulanmasından oluşuyordu. C grubunda topikal uygulama yapılmadı ve negatif kontrol olarak kabul edildi.

Planimetrik analiz

Lezyonların boyutu, lezyonun 0, 3, 7 ve 14. günlerde şeffaf desenli folyoya yansıtılarak planimetrik yöntem kullanılarak belirlendi. Görüntüler bir bilgisayara aktarıldı ve AutoCad ® 2006 yazılımı kullanılarak analiz edildi. Yara kasılma hızı, yara boyutundaki yüzde küçülme olarak ölçüldü. Yara kontraksiyonu (WC) alan belirlemelerinden aşağıdaki gibi hesaplanmıştır 13 :

histolojik analiz

Biyolojik materyalin toplanması ve hazırlanması

Kurban edildikten sonra, aşırı dozda sodyum pentobarbital (100 mg/kg) kullanılarak, ameliyattan sonraki 3., 7., 14., 21. ve 28. günlerde hayvanların yaraları, yaranın kenarlarında normal bir cilt marjı içerecek şekilde eksize edildi. Daha sonra dokular işleme kadar %10 tamponlu formalin içinde muhafaza edildi. 4 um kalınlığındaki kesitler Hematoxylin-Eosin ve Masson Trichrome ile boyandı. Kesikler, grupların tanımlanması konusunda önceden bilgi sahibi olmadan aynı patolog tarafından mikroskobik olarak analiz edildi.

kalitatif analiz

Allantoinin neden olduğu yara iyileşme sürecini kalitatif olarak karakterize etmek için doku parametreleri, epitelizasyon, tıkanıklık, inflamatuar süreç, nekroz ve doku neoformasyonunun varlığı veya yokluğu optik mikroskopi (Olympus CH30, Japonya) ile 3, 7, Ameliyattan sonraki 14, 21 ve 28. günler. Histolojik parametreler, oluşma yoğunluğuna göre beş düzeyde (- yok; + ayrık; ++ orta; +++ yoğun; ++++ çok yoğun) sınıflandırıldı.

Nicel analiz (Morfometri)

Kantitatif analiz, allantoin tarafından indüklenen kollajenin inflamatuar sürecini ve neoformasyonunu ölçmek için doku taramaları kullanılarak yapıldı. Deri parçalarındaki tüm hücresel çekirdek ve kolajen lifleri, rastgele 20 alanda (toplam kaplanmış alan 1.5 x 106 um 2 ‘ ye eşittir) ölçülmüştür . Görüntüler büyütüldü, bir Microcamera Leica ve DM5000B Leica Application Suite yazılımı (Sürüm 2.4.0 R1 Leica Microsystems, Switzerland Ltd) tarafından alındı ​​ve Leica Software QWin V3 (Leica Microsystems, Switzerland Ltd) tarafından analiz edildi.

Analiz istatistikleri

Planimetrik ve histolojik analiz verileri ortalama ± SEM olarak sunuldu ve ANOVA ve Tukey son testi ile istatistiksel değerlendirme yapıldı. P<0.05’ten düşük değerler anlamlı kabul edildi. Tüm analizler GraphPad Prism 4.0 Yazılımı (Prism yazılımı, Irvine, CA, ABD) kullanılarak yapıldı.

Sonuçlar

Planimetrik analiz

Planimetri değerlendirmesi (Şekil 3 ), analizin 3. gününde yara boyutunda bir artış sunan bazı hayvanlar hariç, zaman geçtikçe tüm deney gruplarında yara alanının kademeli olarak azalmasını gösterdi. Sadece bu zamanda (3. gün) yara kontraksiyonunda tedavi edilmeyen grup (C) ile allantoin ile tedavi edilen (EA) grup arasında anlamlı bir fark olduğu gözlendi.

histolojik analiz

kalitatif analiz

Genel olarak, (EA) allantoin içeren veya içermeyen (E) allantoin içeren yumuşak losyon O/W emülsiyonu ile tedavide veya tedavi edilmeyen hayvanlarda (C) benzer yara iyileşmesi histolojik paterni gözlendi (Şekil 4 ). Ameliyat sonrası 3. gün (Şekil 4 : A, B, G, H, M ve N) tıkanıklık, hiperemi, nekroz, enflamatuar hücreler, bir miktar kolajen birikimi ve epitel yokluğu sunan bir enflamatuar süreç gözlendi. 7. günde, daha az yoğunlukta olsa da, 3. günün tıkanıklık özelliğinin varlığı devam etti. İnflamatuar süreç, inflamatuar hücrelerin büyük varlığı ve yoğun nekroz ile daha yoğun ve dağınıktı. Ayrıca, 3. güne kıyasla daha büyük bir kolajen neoformasyonunu (lifler daha çok ve daha olgun görünümlüydü) indükleyen yeni kan damarlarının (anjiyogenez) ve daha fazla miktarda fibroblastın varlığı da gözlendi.

 Ayrıca değerlendirilen tüm gruplarda yaralarda fibrin-lökosit kabukları mevcuttu. 14. gün (Şekil 4 : C, D, I, J, O ve P) yara iyileşme süreci ilerlemiştir, daha az miktarda inflamatuar hücre ile karakterize inflamatuar süreçte azalma, ayrı inflamatuar infiltre ve nekroz yokluğu, dokuların yeniden epitelizasyonu ve daha farklı lifler sunan kollajen birikimi. 21. günde yara iyileşme süreci, az miktarda inflamatuar hücre ve tamamen rekonstrükte epitel ile daha ilerlemiştir. Yoğun kollajen birikimi ile karakterize edilen granülasyon dokusu oluşturulmuştur (sayısız ve birçok olgun görünüşlü lif). Ayrıca 28. günde (Şekil 4 : E, F, K, L, Q ve R) tam olarak oluşturulmuş bir yara dokusunu karakterize eden yoğun kollajen birikimi gözlemlendi ve doku morfolojisi normal bir duruma daha çok benziyordu.

Çalışılan üç grup (C, E ve EA) tarafından indüklenen yara iyileşme sürecini karşılaştırırken, yukarıda açıklanan benzer profillere sahip olmalarına rağmen, yara iyileşmesinin üç fazının meydana gelme yoğunluğu ve hızında farklılık gösterdikleri gözlemlenmiştir. inflamatuar, fibroplazi ve olgunlaşma), görüldüğü gibiHistolojik parametrelerin yoğunluğunu sunan Tablo 2 ve Endüklenmiş yara iyileşmesinin fotomikrograflarını gösteren Şekil 4 .

Elde edilen sonuçlar, allantoin içeren veya içermeyen yumuşak losyon O/W emülsiyonu ile yapılan tedavinin, epitel uyarımı (14. gün), tıkanıklık (3., 7. ve 14. gün), inflamasyon azalması nedeniyle yara iyileşme sürecini olumlu etkilediğini göstermiştir. (3., 14. ve 21.) ve ayrıca kolajen biriktirme uyarımı (14., 21. ve 28. gün),Tablo 2 ve içinde Şekil 4 . Bununla birlikte, allantoin (EA) ile tedavi edilen grup, inflamatuar hücrelerin azalmasına neden oldu ve kollajen birikimini erkenden, ameliyat sonrası 3. günde uyardı (Şekil 4 : M ve N). 14. günde, tedavi edilen gruplar (E ve EA), EA grubunda gözlenen daha organize doku ile daha fazla kolajen birikimi gösterdi (Şekil 4 : O ve P). Ve son olarak 28. günde allantoin tedavisinin daha organize, sağlıklı bir cilde yakın dokuya neden olduğu gözlemlendi (Şekil 4 : Q ve R).

kantitatif analiz

Enflamatuar süreç (Yaralı dokudaki hücre sayısı sayılarak analiz edilen Şekil 5A grubu daha yoğun inflamatuar süreç sunmasına rağmen C ve EA grupları benzerdi. E grubunun ise 7. günde inflamatuar pik göstermesi bu grubu diğerlerinden farklılaştırdı. Kollajenin sentez, bozunma ve yeniden şekillenme süreçleri (Şekil 5B ), daha önce tarif edildiği gibi değişken yoğunluklara sahip olmasına rağmen, incelenen tüm gruplarda (C, E ve EA) kolajenle dolu alanın belirlenmesi ile analiz edildi. Tedavi edilmeyen grupta (C) inflamatuar profil, 3., 7., 14. ve 21. günlerde yüksek miktarda inflamatuar hücre ile karakterize edildi ve 28. günde düştü (Şekil 5A ). EA grubu en iyi yara iyileştirme aktivitesini gösterdi, çünkü emülsiyona dahil edilen allantoin, kontrol gruplarının inflamatuar zirvesinin aksine ve esas olarak inflamatuar hücre sayısında önemli azalma nedeniyle 7. günde inflamatuar hücrelerde bir azalmaya neden oldu. 21. gün (Şekil 5A ).

Ayrıca kollajen içeriği ile ilgili sonuçlar ameliyat sonrası 3. günden sonra arttığını ve 14. günden sonra sabit seviyede kaldığını gösterdi. Kalitatif analizde, önemli farklılıklar gözlenmemesine rağmen, esas olarak 14. günden sonra kollajen birikimi EA grubunda daha yüksekti (Şekil 5B ).

Tartışma

Planimetrik analiz

1910’da Alexis Carrel, yara kontraksiyonunun sıklığının bir indeksi olarak yüzey alanındaki değişikliklerin ölçümünün kullanımını tanıttı14 ve o zamandan beri sayısız eser yara iyileşmesi çalışmalarında bu yöntemi kullandı 15,16 . Bununla birlikte, bu çalışmada, kullanılan farmakolojik tedaviden bağımsız olarak, sadece planimetrik analiz, yara kontraksiyon profillerindeki önemli farklılıkların tanımlanmasına izin vermedi (Şekil 2 ). Daha önce açıklandığı gibi, EA grubu için ameliyat sonrası 3. günde sadece yara boyutunda önemli bir artış oldu. Cross et al. 14 ve Teo ve Naylor 17’de ilk yara alanındaki artış, yara kenarlarının santrifüjle geri çekilmesinden ve çevreleyen elastik derinin gerginliğinden, derin fasyaya yapışma kaybından ve fare derisinin hareketliliğinden dolayı meydana gelir. Bu nedenle, allantoinin etkili farmakolojik tepkisini belirlemek ve yara iyileşmesi etki mekanizmasını aydınlatmak için kalitatif ve kantitatif mikroskobik analizler yapıldı.

histolojik analiz

Dokunun histolojik analizi için birkaç tip leke kullanılır. Bu çalışmada kalitatif ve kantitatif analizlerde dokuların genel morfolojik analizi için Hematoxylin-Eosin (HE) ve bağ dokusunun gözlemlenmesi için Masson’s Trichrome (TM) kullanılmıştır.

Bu Şekil 2 , kontrol gruplarıyla karşılaştırıldığında, allantoinin neden olduğu histolojik iyileşme profilini göstermektedir. Çalışılan üç grupta (C, E ve EA) ameliyat sonrası 3. günde gözlemlenen histolojik profil, Simoes ve ark. 18 ve Grillo ve ark. 19 , analizin 3. ve 4. günlerinde yarada küçük ama ölçülebilir bir kolajen miktarının bulunduğu domuzlarda yapılan bir yara iyileştirme çalışmasında. Bu histolojik profil, mikro-dolaşım ve hücre değişiklikleri meydana geldiğinde, vazodilatasyon, vasküler geçirgenlikte artış, ödem ve nötrofiller ve monosit göçü ortaya çıktığında, yara iyileşme sürecinin ilk aşamasının karakteristiğidir 1,18,20,21. Yara iyileşmesinin bu aşaması sırasında, granülasyon dokusunu üreten fibroblastların ve endotel hücrelerinin varlığı gibi proliferasyon fazının bazı özellikleri de gözlemlenebilir 1,22. 

Ayrıca çalışılan tüm gruplarda 7. günde yaralarda fibrin-lökosit kabukları daha fazla uzunlukta mevcuttu. Bu histolojik profil, vazodilatasyon, inflamatuar eksüdalar, birçok inflamatuar hücre, anjiyogenez, fibroblastlar ve artmış kollajen birikiminin genellikle gözlendiği yara iyileşme sürecinin iki başlangıç ​​aşamasının karakteristiğidir. Öte yandan, bu 7. günde, kollajenin fibroblastlar tarafından sentezi, bozulması ve yeniden düzenlenmesi ile karakterize edilen bu sürecin son aşamasının unsurlarını belirlemek zaten mümkündü. 14. günde, inflamatuar sürecin azalması, dokuların yeniden epitelizasyonu ve daha farklı lifler sunan kollajen birikimi ile iyileşme süreci ilerlemiştir.

 Sanchez Neto et al. 23işlemin ilk aşamasında yüksek konsantrasyonda polimorfonükleer hücreler (PMN) gözlemledi, ardından yavaş yavaş azaldı, bu gerçek mevcut çalışmada da gözlendi. Bu olaylar, yara iyileşmesi sürecinin olgunlaşma aşamasının karakteristiğiydi; burada, kolajenin fibroblastlar tarafından sentezlenmesi, parçalanması ve yeniden düzenlenmesi, nihai sonuç olarak skar oluşumunu teşvik etti. Son olarak, 21. ve 28. günlerde, yara iyileşme sürecinin yeniden şekillenme aşamasının tipik özellikleri gözlemlendi.

Enflamatuar yanıt, yaranın çevresini onarım sürecine hazırladığı için yara iyileşme sürecinin önemli bir adımıdır. Bununla birlikte, bu aşama çok yoğun olmamalıdır, çünkü aşırı bir inflamatuar yanıt, kollajen sentezi ve yıkımı arasındaki dengenin bozulmasına ve matrisin bozulmasına katkıda bulunmanın yanı sıra yara iyileşmesinde gecikmeye neden olabilir 24 .

Sonuçlarımız allantoinin inflamatuar yanıtı modüle ettiğini göstermektedir (Şekil 4 ve %A ve diğerleri tarafından önerildiği gibi oksidatif stres ve doku hasarından sorumlu reaktif türlerin salınımını önleyerek . 25Vasküler hastalıkların patogenezi üzerine bir çalışmada. Öte yandan, kalitatif analiz ile EA grubunda gözlemlenen iyi oluşturulmuş kollajen lifleri, yara iyileşmesi sırasında fibroblastik proliferasyon ve hücre dışı matris sentezindeki allantoinin etkinliğini destekleyebilir. Kollajenin sentez, bozunma ve yeniden şekillenme süreçleri, ameliyat sonrası 14. günden sonra tüm gruplarda sabit bir seviyede kaldı; bu, bu dönemde fibroblastın ikili işlevi nedeniyle niceliksel ve niteliksel bir protein dengesi olduğunu gösterebilir. ve kollajenin geri emilimi (Şekil 5B ).

Normal olarak, allantoin ( Septalan® , Alphosyl losyon® ) içeren farmasötik formülasyonlar , yaklaşık %2 konsantrasyonu kullanır. Bu çalışmada, allantoin normalde ticari formülasyonlardaki diğer aktif maddelerle bağlantılı olduğundan ve burada tek başına kullanıldığından, yara iyileşmesi olarak etkinliğini sağlamak amacıyla %5’lik konsantrasyon kullanılmıştır

. Sonuçlar, yumuşak losyon O/W emülsiyonunda %5 oranındaki allantoinin kontrol grupları ile karşılaştırıldığında yara iyileştirici bir etkiye sahip olduğunu, ancak literatürde anlatıldığı kadar yoğun olmadığını göstermiştir. Farmasötik ve kozmetik preparatlarda yaygın olarak kullanılmasına ve allantoinin yara iyileştirme özelliklerine atıfta bulunan çok sayıda bibliyografik alıntıya rağmen, unutulmamalıdır ki 6,7, bu çalışmaların hiçbiri şu ana kadar yara iyileşmesinin allantoin histolojik profilini veya etki mekanizmasını göstermedi. 

Bu çalışma, allantoin tarafından indüklenen yara iyileşme sürecinin histolojik profilini niteliksel ve niceliksel olarak (morfometrik analizle) göstererek yenilik yapmaktadır.

Çözüm

Bu çalışma, sıçanlarda allantoinin neden olduğu histolojik yara iyileşme profilini ilk kez göstermekte ve normal derinin yeniden kurulmasını iyileştirip hızlandırabildiğini göstermiştir.

REFERANSLAR

  1. Mondolin M, Bevilacqua RG. Cicatrização das feridas. Síntese das aquisições recentes. Rev Bras Clin Terap. 1985;14:208-13.
  2. Gillitzer R, Goebeler M. Chemokines in cutaneous wound healing. J Leukoc Biol. 2001;69:513-21.
  3. Martin P. Wound healing – aiming for perfect skin regeneration. Science. 1997;276:75-81.
  4. Singer AJ, Clark RAF. Cutaneous wound healing. N Engl J Med. 1999;341(10):738-46.
  5. Rahban SR, Garner WL. Fibroproliferative scars. Clin Plast Surg. 2003;30(1):77-89.
  6. Saito ML, Oliveira F. Confrei: virtudes e problemas. Rev Bras Farmacogn. 1986;1:74-85.
  7. Oliveira SM, Silva JBP, Hernandes MZ, Lima MCA, Galdino SL, Pitta IR. Structure, reactivity, and biological properties of hidantoines. Quim Nova. 2008;31(3):614-22.
  8. Loots JM, Loots GP, Joubert WS. The effect of allantoin on cellular multiplication in degenerating and regeneration nerves. S Afr Med J. 1979;55(2):53-6.
  9. Shestopalov AV, Shkurat TP, Mikashinovich ZI, Kryzhanovskaya IO, Bogacheva MA, Lomteva SV, Prokofev VN, Guskov EP. Biological functions of allantoin. Biol Bull. 2006;33:437-40.
  10. Veraldi S, Menter A, Innocenti M. Treatment of mild to moderate seborrhoeic dermatitis with MAS064D (Sebclair), a novel topical medical device: results of a pilot, randomized, double-blind, controlled trial. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2008;22(3):290-6.
  11. European Medicines Agency. The European Agency for the Evaluation of Medical Products. Committee for Veterinary Medicinal Products. Allantoin. October, 2001.
  12. Sekine T, Kojima K, Ota T, Matsumoto T, Yamamoto T, Maitani Y, Nagai T. Preparation and evaluation of shikonin ointment for wound healing. Effectiveness in an experimental wound healing model in rats. Pharma Sci. 1998;8:249-53.
  13. Agren MS, Mertz PM, Franzén L. A comparative study of three occlusive dressing in the treatment of full-thickness wounds in pigs. J Am Acad Dermatol. 1997;36:53-8.
  14. Cross SE, Naylor IL, Coleman RA, Teo TC. An experimental model to investigate the dynamics of wound contraction. Br J Plast Surg. 1995;48(4):189-97. Branco-Neto MLC, Ribas-Filho JM, Malafaia O, Oliveira-Filho MA, Czeczko NG, Aoki S, Cunha R, Fonseca VR, Teixeira HM, Aguiar LRF. Avaliação do extrato hidroalcoólico de Aroeira (Schinus terebinthifolius Raddi) no processo de cicatrização de feridas em pele de ratos. Acta Cir Bras. 2006;21(2):17-22.
  15. Garros IC, Campos ACL, Tâmbara EM, Tenório SB, Torres OJM, Agulham MA, Araújo ACF, Santis-Isolan PMB, Oliveira RM, Arruda ECM. Extract from Passiflora edulis on the healing of open wounds in rats: morphometric and histological study. Acta Cir Bras. 2006;21(3):55-65.
  16. Teo TC, Naylor IL. Modifications to the rate of wound contraction by allopurinol. Br J Plast Surg. 1995;48(4):198-202.
  17. Simões MJ, Cabral ACV, Boyaciyan K, Kulay JR, Sasso WS. Aspectos ultra-estruturais dos fibroblastos e dos macrófagos durante o processo de reparação da pele de ratos. Rev Paul Med. 1986;104:132-5.
  18. Grillo HC, Watts GT, Gross J. Studies in wound healing: contraction and the wound contents. Ann Surg. 1958;148(2):143-52.
  19. Kiritsy CP, Lynch AB, Lynch SE. Role of growth factors in cutaneous wound healing: a review. Crit Rev Oral Biol Med. 1993;4(5):729-60.
  20. Rappolee DA, Patel Y, Jacobson K. Expression of fibroblast growth factor receptors in peri-implantation mouse embryos. Mol Reprod Dev. 1998;51(3):254–64.
  21. Witte MB, Barbul A. General principles of wound healing. Surg Clin North Am. 1997;77(3):509-28.
  22. Sanchez Neto R, Barone B, Tevês DC, Simões MJ, Novo NF, Juliano
  23. Y. Aspectos morfológicos e morfométricos da reparação tecidual de feridas cutâneas em ratos com e sem tratamento com solução de papaína a 2%. Acta Cir Bras. 1993;8(1):18-23.
  24. Ashcroft GS, Mills SJ, Ashworth JJ. Ageing and wound healing. Biogerontology. 2002;3:337-45.
  25. Bradbury AW, Murie JA, Rucley CV. Role of the leucocyte in the pathogenesis of vascular disease. Br J Surg. 1993;80(12):1503-12.